C.D. PAYNE, BUNTOWNICZA MŁODOŚĆ. DZIENNIK NICKA TWISPA

Dzienniki zakrapiane seksem i cukrem

Tej książki nie polecam następującym osobom: ponurakom, sztywniakom i… będącym na diecie. A także tym, którym wydaje się, że natura stworzyła nastolatki jak Barbie i Kena – od głowy przez miejsca intymne aż po pięty z plastiku. O resztę się nie boję. Reszta pokocha tę książkę bezwarunkowo. Pod warunkiem, że ma choć odrobinę poczucia humoru.

Nick Twisp ma czternaście lat, pryszcze i wielki apetyt, przy czym ten ostatni dotyczy tak słodyczy, jak i seksu. Co poza tym? Nic ciekawego. Nick mieszka w apatycznym Oackland z rozwiedzioną mamą i jej coraz nowszymi (czytaj: młodszymi) partnerami, ma przyjaciela Lewusa (nie, to nie jest jego imię i nie, nie chodzi o to, że jest leworęczny…), którego życie (w każdym jego momencie) to piekło i kilka marzeń. Mianowicie, chciałby zmienić nazwisko na bardziej męskie, opanować sztukę przenoszenia całych akapitów jednym kliknięciem i jak najszybciej stracić cnotę, bo – póki co – nawet nie całował jeszcze kobiety, z którą nie byłby spokrewniony. Z tych trzech nastoletnich pragnień to właśnie ostatnie jest najbardziej niecierpiące zwłoki. Nick liczy na to, że urodzinowa „czternastka przyniesie jakąś poprawę”, bo „na razie jest równie fajnie jak przy zgniataniu jąder w imadle”. Ale ten młodzieniec o nieposkromnionym apetycie na słodycze i seks, który wierzy, że jego „jedyną nadzieją na nawiązanie intymnego kontaktu z kobietą jest zdobycie wielkiej fortuny”, to błyskotliwy i – wbrew pozorom – bardzo dojrzały jak na swój wiek chłopiec. Pasjonat literatury i informatyki, który podejrzewa, że może wyrosnąć na „niespotykanie jurnego pisarza-alkoholika”, ufa, że „świat byłby lepszym miejscem, gdyby wszystkie radiostacje zaczęły nadawać „My One and Only Love” Franka Sinatry przynajmniej przez godzinę więcej” i stanowczo za często używa klawisza funkcyjnego „szukaj”, żałując, że „życie nie ma klawisza F3”. Nick nie jest typowym nastolatkiem, ale jego rozterki są z pewnością bardzo nastoletnie. A że to bardzo ciekawy okres w życiu (i chyba każdy o tym wie), w książce bywa i śmiesznie, i strasznie. Zwłaszcza kiedy głowa toczy nieustanne potyczki z „cynglem pożądania”.

Pierwsza część kultowej trylogii „Youth in Revolt. The Journals of Nick Twisp” amerykańskiego humorysty C. D. Payne’a czekała na polski przekład ponad dwadzieścia lat. W międzyczasie telefony stacjonarne zostały zastąpione komórkami, a komputery IBM – laptopami. Tylko słodycze za bardzo się nie zmieniły. No, i buzujące hormony u nastoletnich chłopców, które każą naszemu pochłaniającemu Dickensa bohaterowi czytać „Davida Copperfleta” i „Wielkie plwociny”. Jak to zwykle w dzienniku bywa, świat oglądamy oczami narratora. A ten przybiera takie kształty, jakie dyktuje mu P.E. (Piorunująca Erekcja) naszego czternastoletniego bohatera. I tak jak Picasso sprowadzał rzeczywistość do figur geometrycznych, tak Nick widzi ją we freudowskich symbolach erotycznych. Nie ma chyba lepszego sposobu na pokazanie jej w całej okazałości niż za pomocą języka. A język, którym napisany jest dziennik Nicka, jest taki, jaki Freud mógł sobie tylko wymarzyć: żywy, soczysty, nasycony wysmakowanymi i bardzo celnymi skojarzeniami, pełen seksualnych podtekstów i smakowitych przejęzyczeń. Dzięki temu potyczki umysłu i ciała znajdują swój pełen wyraz w warstwie lingwistycznej. Nie byłoby jednak ani Nicka Twispa, ani C. D. Peyne’a, gdyby nie fenomenalny przekład Mirosława Śmigielskiego. To niebywała – i nieczęsto spotykana – sztuka przełożyć tak niesforny, naszpikowany idiomami i fantazyjnymi konstrukcjami słowotwórczymi język, a równocześnie – przy jego pomocy – dostosować realia lat dziewięćdziesiątych do współczesności. Jestem pewna, że nawet najbardziej uważnym czytelnikom mogą gdzieś umknąć jeansowe dzwony czy kasety magnetofonowe, bo tak bardzo postrzegamy historię Nicka jako dziejącą się w XXI w. Sprawić, żeby dziennik chłopca spisywany ponad dwadzieścia lat temu nie trącił myszką… Chapeau bas!

Ale myli się ten, kto myśli, że dziennik czternastoletniego Nicka zdominowała erekcyjno-ejakulacyjna perspektywa. Absurdalny humor w połączeniu z genialnym zmysłem obserwacyjnym Payne’a tworzy swoistą satyrę na amerykańskie społeczeństwo, a może nawet na każde po trosze społeczeństwo, w którym przychodzi dojrzewać nastolatkom. U Payne’a dostaje się wszystkim: egoistycznym rodzicom, niegrzeszących intelektem partnerom rozwiedzionych rodzicieli, pastorom o skłonnościach do pederastii, bigotom z rozkładem Armageddonu w ręku, wrednym starszym siostrom, przemądrzałym pannicom rozkochanym w literaturze francuskiej, a nawet brzydkim psom. No, i oczywiście, samemu Nickowi. Na szczęście nie od autora, bo ten patrzy na niego życzliwym okiem i nie każe trzymać rączek na kołderce, smaga za to biczem satyry tych, którzy zamieniają i tak bolesny okres w życiu naszego bohatera w piekło na ziemi.

Wszystkim, którzy chcą umrzeć szczęśliwi, polecam pierwszą część dzienników Nicka Twispa. Przeżyjecie małą śmierć. Ze śmiechu, rzecz jasna. Ja jej zakosztowałam, ale nie umarłam, dzięki czemu mogę pisać tę recenzję i czekać na kolejne części „Buntowniczej młodości”. Mam nadzieję, że pojawią się „punktualnie niczym poranna erekcja”.

Jest tylko jeden minus… Czytając te książkę, nie będziecie się mogli opędzić od zdrożnych myśli na temat dwóch „brzydkich” rzeczy na „s”: słodyczy i seksu. Chociaż z drugiej strony… Czy to faktycznie taki minus?

„Dziękuśka”, panie Payne. No, i panie Śmigielski.

AUTOR: C.D. PAYNE

TYTUŁ: BUNTOWNICZA MŁODOŚĆ. DZIENNIK NICKA TWISPA
PRZEKŁAD: MIROSŁAW ŚMIGIELSKI

WYDAWNICTWO: STARA SZKOŁA

ROK WYDANIA: 2017